Een samenleving voor allen: reportage 3e nationaal congres tegen discriminatie en racisme

Deze aflevering is een reportage over het derde nationale congres van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, met als thema een samenleving voor allen. 

Het congres richt zich op het bevorderen van een inclusieve samenleving waarin iedereen zich vrij, veilig en gelijkwaardig kan voelen, ongeacht afkomst, religie, gender, seksuele oriëntatie of beperking. Dat gebeurt in twee plenaire sessies aan het begin en einde van het evenement. En daarnaast gaan deelnemers met elkaar de verdieping in en het gesprek met elkaar aan in één of twee van de elf deelsessies. 

Een congres waar alle plaatsen bezet zijn en Zijne Majesteit de Koning aanwezig is. Rabin Baldewsingh biedt hem onder andere het nieuwe boek ‘Stemmen die Verbinden’ aan, met verhalen over de impact van discriminatie en racisme in Nederland. 

Gouden Standaard voor werkgevers
Wilt u meer weten over de Gouden Standaard voor werkgevers? Download de checklist en het bijbehorende rapport via deze link.

Manifest 2e Kamerverkiezingen
Download via deze link, het manifest Tweede Kamerverkiezingen van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. 

Meer over de Nederland Inclusief Podcast:
In de Nederland Inclusief Podcast gaat Rabin Baldewsingh in gesprek over alle facetten die volgens jou en de gasten concreet bijdragen aan een inclusieve samenleving, waarin gelijkwaardigheid gedragen wordt.

Heb jij vragen of onderwerpen die interessant zijn voor deze podcast. Laat het ons weten en stuur dan een DM (direct message) via LinkedIn of Instagram.

Host: NCDR Rabin Baldewsingh
Redactie & productie: Janine Bonenberg & Marleen Toxopeus (PodcastLeaders)
Promotie: Elif Orhan

Meer over de NCDR
De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme is een onafhankelijke regeringscommissaris die is ingesteld om de aanpak van discriminatie en racisme in Nederland te versterken. Dit gebeurde naar aanleiding van de Black Lives Matterprotesten en de Toeslagenaffaire. Deze gebeurtenissen benadrukten de noodzaak van een gecoördineerde en structurele aanpak van discriminatie en racisme. Sinds de oprichting op 15 oktober 2021 bekleedt Rabin Baldewsingh de functie van NCDR.

Chapters

• 0:00 Introductie van de Podcast en het Congres
• 1:30 Het Belang van Inclusiviteit en Erkenning
• 6:24 De Gouden Standaard voor Werkgevers
• 15:36 Rubriek Nederland Inclusief
• 17:15 Discriminatie door AI en Technologie
• 18:50 Desinformatie en Gemarginaliseerde Groepen
• 21:55 Persoonlijke Verhalen en Impact van Discriminatie
• 25:40 Inspirerende Toespraak en Afsluiting van het Congres

Transcript

[INTRO]

Als ik zeg, Nederland inclusief. Wat komt er dan bij jou als eerste naar boven? Dit is de podcast van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Rabin Baldewsingh gaat in gesprek over alle facetten die volgens jou en de gasten bijdragen aan een inclusieve samenleving, waarin gelijkwaardigheid gedragen wordt.

En in deze podcast gaan we verder dan alleen constateren, door juist een brug te slaan naar concrete stappen, die jij, ik, de samenleving en overheid vandaag al kunnen zetten.

[START]

Deze aflevering is een reportage over het derde nationale congres van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, met als thema een samenleving voor allen. Het congres richt zich op het bevorderen van een inclusieve samenleving waarin iedereen zich vrij, veilig en gelijkwaardig kan voelen, ongeacht afkomst, religie, gender, seksuele oriëntatie of beperking. Dat gebeurt in twee plenaire sessies aan het begin en einde van het evenement. En daarnaast gaan deelnemers met elkaar de verdieping in en het gesprek met elkaar aan in één of twee van de elf deelsessies. Een congres waar alle plaatsen bezet zijn en Zijne Majesteit de Koning aanwezig is. Rabin Baldewsingh biedt hem onder andere het nieuwe boek ‘Stemmen die Verbinden’ aan, met verhalen over de impact van discriminatie en racisme in Nederland. En dit boek is mede voortgekomen uit de gesprekken in deze podcast.

Ik neem u mee naar de ochtend van het congres waar de NCDR demissionair minister Uitermark bedankt voor haar gesproken woorden. En daarna verwelkomt hij zijn Majesteit de Koning die ook met het publiek deelt waarom het volgens hem zo belangrijk is om met zijn allen te blijven werken om Nederland vrij te maken van discriminatie en racisme.

Minister, wat mooi dat u in het Stranantone-Odo toch hebt geciteerd. Als je stenen laat liggen, dan struikelen onze kinderen erover heen. We hadden het vorig jaar erover. Ik had een beetje gehoopt dat u het als volgt zou doen. [Rabin zingt het] 

Majesteit, beste mensen, inderdaad, we zijn drieënhalf jaar nu bezig als nationaal coördinator tegen discriminatie en racisme. En ik mag dat werk doen samen met een team van zo'n 15 mensen op mijn kantoor waarmee ik inderdaad probeer te verbinden, aan te jagen en ook de waakhond te zijn. Een klein clubje, maar toch proberen we in ieder geval zichtbaar te zijn.

In het debat om te duwen en om te trekken. En dat doen we middels allerlei gesprekken die we voeren in de samenleving, middels townhall sessies, intussen 150 georganiseerd over heel Nederland en ook in het Caribisch deel van Nederland. We zijn bezig met congressen, die neemt pensions tot allerlei andere gesprekken. En die gesprekken hebben in een geval geleid tot een verhaal, tot een stem. En die stemmen heb ik proberen te horen, omdat het stemmen stemmen zijn van verbinding. En Majesteit, die stemmen die ik hoor, dat zijn stemmen van pijn. Dat zijn stemmen van ook verdriet, maar ook van hoop en vooral ook van kracht. Die stemmen samen, die laten eigenlijk een spiegel zien in welke samenleving wij leven, maar vooral ook waar wij naartoe zouden moeten willen gaan. Die stemmen die inderdaad ook vinden dat ze te vaak genegeerd zijn, maar tegelijkertijd vinden zij, wat mij betreft vandaag, majesteit, in uw aanwezigheid hier op dit congres uw aanwezigheid zijn voor die stemmen van betekenis. Omdat uw aanwezigheid eigenlijk een teken is, niet alleen van verbinding, maar een teken is van erkenning.

Erkenning vooral ook van het gezamenlijke opdracht. En die stemmen heb ik gebundeld in dit boek, van het werk dat wij de afgelopen periode in ieder geval hebben gedaan. Die stemmen gebundeld, in wat exclusieve interviews die hierin terecht zijn gekomen, maar ook de gesprekken die wij in de landen gevoerd hebben als het gaat om het bestrijden van discriminatie en racisme. En wat is het toch fijn minister, dat in ieder geval het kabinet goed gevonden heeft onder uw bezielende leiding. En ik weet dat het moeilijk is geweest, althans in die discussie zoals ik dat heb beleefd. Maar wat was ik toch blij en trots dat op een gegeven moment een paar weken geleden ook ik witte rook mocht ervaren en onder uw bezielende leiding in ieder geval besloten is geworden om de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme tot 1 januari 2030 het werk te laten doen. Hartelijk dank, u bent mijn held.

Maar ik ga het over die stemmen. En majesteit, die stemmen wil ik overbrengen aan u. Mag ik u uitnodigen om in ieder geval het eerste exemplaar van dit boek, in ontvangst te nemen.

Nou, dit is hem geworden. Verhalen over de impact van discriminatie en racisme in Nederland. Maar als u nu toch op het podium bent, wil ik mij wel even, ja, permitteren om toch een vraag te stellen. Want ja, we zijn natuurlijk erg verheugd dat u hier aanwezig bent op een congres over discriminatie en racisme. Dat zijn toch onderwerpen waar mensen vrij geschokt over worden. Zeker als je woorden als discriminatie en racisme gebruikt. Maar waarom heeft u gemeend om toch vandaag hier aanwezig te zijn op dit congres? 

Allereerst omdat ik in de eed die ik afgelegd heb in 2013, bij het aanvaarden van het koningschap, gezworen heb voor alle Nederlanders en ingezetenen, de vrijheden en de rechte, daarvoor te staan.  En dat is natuurlijk niet zomaar een holle kreet die de wetgever bepaald heeft dat hij in de eed terecht komt. Je bent dus een symbool dat het land belangrijk vindt. Dit land vindt het belangrijk dat we de discriminatie aanpakken die er is. Natuurlijk is dat een ideaal en ik weet dat ik het niet alleen kan. Ik heb u daarvoor nodig, ik heb alle mensen in de zaal die daarmee bezig zijn voor nodig om dat ideaal te kijken. De minister heeft net laten zien dat er heel veel werk te doen is. Dat artikel 1, dat is natuurlijk een prachtig artikel. Maar een lege huls blijft als we niet samen eraan werken om dit land vrij te maken van discriminatie. En daarom vind ik het erg belangrijk om met mijn aanwezigheid ook invulling te geven, en niet alleen met mijn aanwezigheid. Bijvoorbeeld ook mijn speech op 4 mei 2020 op de Dam of op 1 juli 2023 in het Oosterpark. Ik vind het echt belangrijk om daar blijvend de aandacht aan te geven, zodat we echt kunnen werken om discriminatie uit het land te verbannen en zorgen dat iedereen vrij kan voelen en volgens artikel 1 van de Grondwet behandeld kan worden.

Na de toespraak van Ferda Atteman, de federale onafhankelijke commissaris tegen discriminatie in Duitsland, oftewel de Duitse collega van de NCDR, verdelen de deelnemers zich om aan de interactieve deelsessies deel te nemen. Ik spreek een congresbezoeker over dienstbeleving van de dag.

Ik werk bij de gemeente Den Haag als beleidsadviseur. Ik zit in het team inclusief samenleven. Ik maak deel uit van het team dat vooral met de stad beleid maakt tegen discriminatie voor inclusie. En het is altijd fijn om geïnspireerd te raken op een conferentie als dit om gelijkgestemde te horen en om gevuld te worden met inspiratie, kennis en ervaringen om vervolgens in het dagelijks leven weer te kunnen inzetten. En daarom ben ik hier. Leuk. En waar hoop je vanmiddag, zo meteen aan het einde van de dag, want het zijn ook deelsessies en je hebt natuurlijk je netwerk hier ook. Waar hoop je mee naar huis te gaan?

Nou, ik ga vanmiddag de sessie volgen de Gouden Standaard. Dat gaat, geloof ik, ik heb het niet zo heel erg goed gelezen, maar dat zijn de handvatten hoe werkgevers om kunnen gaan met diversiteit en inclusie. Dus ja, daar hoop ik gewoon tools en handvatten mee te krijgen om vervolgens ook in de dagelijkse praktijk kunnen uit te zetten. Zo.

Mijn nieuwsgierigheid is gewekt voor deze deelsessie over de gouden standaard voor werkgevers. Dus vraag ik moderator Hanneke Felten wat deze gouden standaard en de sessie inhouden.

En wat is die gouden standaard? Want het spreekt heel erg tot de verbeelding, wat is de gouden standaard? Nou, dat hebben we gemaakt in opdracht van de NCDR. Want Rabin zei toen tegen mij, hij zei ja, het is voor werkgevers soms een beetje onduidelijk van wat ze nou wel en niet moeten doen. waar, ja, er moet eigenlijk een soort gouden standaard komen. En toen, nou ja, toen zei ik ja, dan zou je dus de wetenschappelijke kennis centraal moeten stellen. Van wat is nou echt bewezen dat echt kan werken en niet van nou ja, dit werkt misschien een beetje. Maar waarvan hebben nou echt aanwijzingen dat het werkt?

En zo kwamen Rabin en ik op het idee om dat op een rijtje te gaan zetten. En wij hadden daar al veel kennis over, maar we hebben ook een aantal nieuwe zoektochten gedaan in de wetenschappelijke literatuur, om dat allemaal even goed op een rij te zetten. En zo hebben we meer dan 300 studies uitgeplozen en op een rij gezet en beschreven. En op basis daarvan, ja dat is dus een heel groot document geworden, hebben we dus eigenlijk een kort checklistje gemaakt voor werkgevers waarin ze gewoon kunnen zien van nou wat moet ik doen als het gaat over instroom.

Wat moet ik gaan doen als het gaat over doorstroom. Wat moet ik doen aan de sociale veiligheid op de werkvloer. Dus al die onderwerpen komen er allemaal in bod, ook algemeen. Want zijn ook een aantal dingen die niet specifiek met instroom bijvoorbeeld of doorstroom te maken hebben, maar meer gaan over dat het in de visie en beleid van je organisatie moet staan et cetera. En ook over de uitstroom uiteraard. En zo komen al die thema's daar in bod en staat er eigenlijk, ja, kun je gewoon precies zien, dit moet ik wel doen en dit moet ik ook niet doen. Er staan ook dingen in die je vooral niet moet doen, want niet alles waarvan je denkt dat het werkt, werkt ook. Fijn, altijd de do's en de don'ts. En hoe heb je dat doorvertaald, want je geeft een van de deelsessies samen met jouw collega's, hoe heb je dat doorvertaald naar een deelsessie op het congres? 

Nou, presenteren natuurlijk die gouden standaard, dus we vertellen wat er in staat zo ongeveer, want het is een hele lijst geworden. Maar we gaan ook het gesprekken aan over hoe gaan we dat nou implementeren.

Daarvoor hebben we ook een panel met iemand van VNO-NCW, MKB Nederland, vanuit de FNV ook, maar ook iemand vanuit een antiracismeorganisatie waarin we dus aan dat panel ook voor leggen van nou hoe zorgen we nou dat werkgevers in Nederland dit allemaal gaan gebruiken. We gaan ook nog kijken van nou wat merk je binnen je eigen organisatie, wat gebruik je er al aan, wat nog niet en waar loop je dan tegenaan. 

Dus ja, zo gaan we er toch over in gesprek om het een stapje verder te brengen. Ons doel is uiteindelijk dat dit ook echt de gouden standaard wordt voor alle werkgevers in Nederland en dat het eigenlijk zo wordt dat als je daar niet aan voldoet of dat niet gebruikt, dat er dan wordt gezegd, nou dat kan toch ook niet en dat je ook minder een trek wordt als werkgever. Dus dat is eigenlijk iets waar we naartoe willen werken en deze sessie is daar weer een klein onderdeeltje van, maar daar hebben we een heel pad op te belopen. 

Heel interessant. Er was een besloten sessie met de koning. Kun je daar iets over vertellen? Ja, dat was natuurlijk heel leuk om de majesteit in het echt te ontmoeten. Er hebben verschillende mensen verteld over hun discriminatie ervaringen en dat was heel heftig en dat zag je ook echt dat dat binnenkwam. Ook denk ik bij de koning, ook de minister was erbij trouwens van BZK. En ik heb zelf iets kunnen zeggen over het belang van de sociale normen. Want daar heeft de koning natuurlijk ook een belangrijke rol in. Bijvoorbeeld over wat is de Nederlandse identiteit? Dan is het cruciaal dat antidiscriminatie of het gelijkheidsprincipe daarbij hoort. En daar heeft hij natuurlijk een taak in.

Dat doet het Koningshuis ook al op heel veel fronten hoor. Dus daar heb ik hem ook als het ware mee gecomplimenteerd. Jij doet het al heel sterk, maar we hopen ook dat je dat wilt doorzetten. Want het is misschien nog wel harder nodig dan ooit dat die norm tegen discriminatie er is. Want heel veel vormen van discriminatie zijn toch een stukje genormaliseerd als het ware. Dus dat mensen het normaal vinden om negatieve opmerkingen maken. Dus dat is zo, maar ook om in beleid groepen uit te sluiten of juist te benadelen, denk ik aan etnisch profileren bijvoorbeeld. 

Dus ja, die norm moet er echt sterk zijn en je ziet soms dat discriminatie wordt gezien als een onderwerp voor discussie. Zo van wat vind jij daarvan en hoe denk jij daarover? In burgerschapsonderwijs op scholen is het soms letterlijk ook een discussie. Zelfs heb ik het gezien in lesboeken op die manier van nou, gaat de discussie aan over discriminatie? Terwijl dat is natuurlijk heel raar, want discriminatie is verboden.

Niet alleen in de grondwet, maar ook bijvoorbeeld in het wetboek van strafrecht. En over andere zaken die verboden zijn, zoals diefstal of moord of verkrachting, doen we dat ook niet. Daar hebben we ook niet het gesprek, goh, wat vind jij van diefstal, wie is voor, wie is tegen, laten we het daar eens over hebben. Daar hebben we gewoon een hele duidelijke norm over die we overdragen aan onze kinderen, heel sterk. En daar zijn we helemaal niet bang in om te normeren. Bij discriminatie merk ik soms dat mensen een beetje bang zijn om te normeren. Dat je ook ziet dat bijvoorbeeld methodes aanpakken bijvoorbeeld voor scholen of bedrijven, die hebben het vaak over discriminatie bespreekbaar maken. Niet over discriminatie terugdringen, aanpakken, verbieden, zorgen dat het er niet meer is, maar over bespreekbaar maken. Zo van ja, maar het is belangrijk dat iedereen zijn mening er is. En alleen de vrijheid van meningsuiting houdt natuurlijk wel op waar discriminatie begint. En ik denk dat we bij de aanpak van discriminatie heel veel sterker mogen zeggen.

Dit kan niet en dit mag niet. Dit is verboden. En daar hoeven we eigenlijk geen discussie meer over te voeren. Die hebben we al gevoerd. 

Wilt u meer weten over de gouden standaard? Ga dan naar de shownotes van deze aflevering. Daar vindt u de link naar de checklist en het bijbehorende rapport.

[RUBRIEK] En ook vandaag stelden we de deelnemers de vraag, als ik zeg Nederland inclusief, wat komt er dan bij jou als eerste naar boven?

• Ik ben daar heel hoopvol over. Ik denk dat als we dit soort dingen kunnen en mogen blijven doen, dat we de cirkel ook groter kunnen maken. 
• Het eerste wat in mij opkomt is moeilijk. Dat is omdat ik aan de ene kant wel geloof dat Nederland inclusief wil zijn. En vaak gelooft dat Nederland inclusief is. Maar uit eigen ervaringen en ervaringen van mensen om mij heen gewoon vaak ja, toch wel zie dat dat... Ja, dat we er gewoon nog niet zijn. Er is nog heel veel werk te doen. Er zijn heel veel plekken die wel veilig voelen. Maar ja, om te zeggen dat dat heel Nederland inclusief is, dat vind ik nog te vroeg eigenlijk.
• De NCDR, het werk dat ze doen en Peggy Wijntuin. Want ook ik ben iemand die op mijn manier strijd voor gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. Een rechtvaardige samenleving. Niet alleen voor wat hier vandaag gebeurt. Maar ook voor mijn kinderen, mijn kleinzoon. Het is wat Rabin ook zei, dat Surinaamse spreekwoord. Als je die stenen, die keien nu niet weg haalt, dan is het mijn kleinzoon die ze moet gaan verwijderen. Ik heb die verantwoordelijkheid, dus ik ga die strijd aan. 
• Hoog tijd. 

De volgende deelsessie is helemaal van deze tijd en gaat over discriminatie door algoritmes en AI. Aan het woord moderator van deze deelsessie, Adjuna Souyadi, oprichter van het Expertisecentrum Data Ethiek.

Ik heb jou net ontmoet in een deelsessie van het congres. Hoe heet de deelsessie? Het heet Discriminatie door AI. Oké, ja, dat was voor mij een eyeopener, want AI gebruikt iedereen. Ja, al heel lang, maar steeds bewuster gebruiken we AI. Wat is het gevaar op AI in relatie tot discriminatie en racisme? Nou, je ziet dat AI vaak werkt voor bepaalde groepen mensen en dat bepaalde mensen, bijvoorbeeld witte mensen of mensen in een goede positie, daar voordelen van ondervinden.

Maar dat op het moment dat je een vrouw bent of een persoon van kleur of iemand met een beperking, dan werkt het minder goed voor jou. Zoals gezichtsherkenning, maar ook zelfrijdende auto's rijden eerder mensen van kleur aan dan witte mensen. En dat is eigenlijk een inherent of fundamenteel probleem in AI. Ik kan me voorstellen dat het zich ook heel erg versnelt en verbreedt. Ja, ja, dus de ongelijkheid die al in de samenleving zit, die wordt door AI uitvergroot en gereproduceerd. En er zit ook een zelfversterkend feedback loop in, dus dat het, ja, dat het wordt uitvergroot. 

En wat, want je had het over mensgerichte AI. Hoe kunnen we mensgerichte AI inzetten? Zowel ik als mens, als consument, als organisaties? Ja, het begint als je een organisatie bent, begint eigenlijk bij de vraag van wat willen we eigenlijk? Waar willen we AI op inzetten? Dus nadenken over het doel waarvoor je AI wil inzetten. En als gebruiker kun je denken van ga ik gewoon een grappige vraag stellen aan ChatGPT om iets onzinnig te doen? Of ga ik het gebruiken voor een belangrijk doel? Je moet dus nadenken over proportionaliteit, omdat er ook heel veel risico's aan ChatGPT zitten. En dan moet het middel in proportie staan tot het doel. 

Heb je een van die risico's wat de AI met zich meebrengt? Een concreet voorbeeld? Je ziet dat Chat GPT getraind wordt door mensen in Kenia die twee dollar per uur betaald krijgen. Dus die doen eigenlijk het vuile werk achter AI die geautomatiseerd lijkt en soms gepromoot wordt als zelflerend terwijl het eigenlijk leert van een heel leger aan mensen die arbeid verrichten. 

Welk inzicht neem je mee uit de deelsessie? Nou kijk, er zijn al heel veel frameworks en tools die je kunt gebruiken bij het tegengaan van discriminatie door AI. En ik heb in de deelsessie gemerkt dat die eigenlijk nog niet zo bekend zijn. Dus ja, toch weer de conclusie moeten trekken van bewustwording is belangrijk en die AI-geletterdheid van wat is AI nou eigenlijk. Dus dat blijkt toch belangrijk te blijven.

De verspreiding van desinformatie is een steeds hardnekkiger probleem in Nederland. Eén van de groepen waarover de meeste desinformatie verspreid wordt is de LHBTIQ-plusgemeenschap. En in het bijzonder de transgendergemeenschap. In de deelsessie desinformatie tegen gemarginaliseerde groepen wordt stilgestaan bij de geschiedenis, ervaringen en gevolgen van desinformatie. En identificeren we beleidsmatige kansen om desinformatie te bestrijden.

Ik spreek moderator Freya over deze deelsessie. Onze deelsessie ging eigenlijk over hoe het desinformatie zich richt op gemarginaliseerde groepen en hoeveel van die desinformatie, dus van die demoniserende fabels over deze groepen, eigenlijk heel erg overlappen tussen elkaar. Dus hoe bijvoorbeeld fabels over transmensen heel erg lijken op die van fabels tegen Joodse mensen of moslims of de migrant, homoseksuele mensen, dat er eigenlijk één rode lijn in zit.

En wat gebeurde er in de zaal? Want er gebeurde nogal wat. Ja, waren heel veel mensen die van hun eigen vakgebied heel veel herkenden, denk ik. Heel erg geactiveerd werden. Sommige mensen die nog helemaal niks ervan wisten of relatief weinig, die vooral heel erg schrokken. Ik zag ook echt wat emoties gebeuren, want we herhalen natuurlijk wel al die fabels. En die zijn gewoon vrij heftig. Sommige fabels, zelfs van voor de Tweede Wereldoorlog, dat ze nu nog spelen en nu nog steeds actief verspreid worden. Ja, dat is natuurlijk ook gewoon vrij heftig en ook een emotionerend iets om te zien.

Wat neem je zelf mee van vandaag, want jullie hebben twee sessies gedaan vandaag. Wat neem je mee uit de sessies die je gedaan hebt? Ik denk dat sinds wij dit inzicht hebben dat heel veel van onze struggles ook heel erg op elkaar lijken. Dat heel veel van de aanvallen ook lijken op degene die we allemaal met elkaar ervaren. Dat het ook heel verbroederend kan zijn, heel medemenselijk kan zijn om hier met elkaar te hebben en te herkennen van elkaars pijn daarin en om dat ook te benoemen. Ik denk dat dat heel veel mooie dingen oplevert. 

En zo beleefde deze beleidsmedewerker diezelfde deelsessie over desinformatie. Mijn naam is Samira Barari. Je was bij de deelsessie desinformatie. Met welke intentie ging je daar naartoe? In mijn werk moet ik ook beleid maken of maak ik beleid vanuit een intersectionele bril. Dus ook beleid voor LHBTQ Plus gemeenschap. En ik ging daarnaartoe om... ja om mezelf te bekwamen of meer informatie te krijgen. Van waar heb ik rekening mee te houden? En ik ging daarnaartoe met de gedachte van ik weet al best zoveel omdat ik dit werk, zeker op dit subthema, al langer doe. Maar ik heb dingen gehoord die ik werkelijk niet kende en niet wist. ja. 

En met welk gevoel ga je naar huis? Welke stap ga je nemen als je weer op kantoor bent? Als ik het over gevoel heb, ik ben best wel ontdaan, emotioneel ook, dat dit kan. Ik was ook ontzettend onder indruk van grondigheid en hoe deze sessie was neergezet. Ik ben echt verstevigd aan het bevestigd voor een groot deel in mijn aanpak. Dat vond het heel mooi wat ze zeiden, waardegericht communiceren en die stappen.

Ik heb wat verfijning in mijn standaard aanpak gekregen. Dus dat vond ik heel fijn van de ene kant om dat bevestigd te zien. Maar van andere kant ook echt meer tools gekregen om dat op die manier neer te zetten. En het mooie was dat het niet altijd werkt. Dus voor hele conservatieve mensen met oneliners, nou misschien is het precies hetzelfde aanpak ook het meest effectief. Dus dat vond ik een grappige eyeopener.

Het tweede deel van de plenaire sessie wordt af en toe onderbroken door een testimonial vanuit de zaal, waaruit de impact van discriminatie en racisme rauw doorklinkt. Zoals deze van de directeur van het stagehuis Schilderswijk.

Er was een tijd dat ik dacht dat het aan mij lag. Dat ik harder moest werken, netter moest schrijven, meer moest proberen. En dus deed ik dat. Steeds opnieuw. Maar hoe vaak ik ook een sollicitatie stuurde, er kwam niks. Geen telefoontje, geen mail, geen gesprek, alleen stilte. Op een gegeven moment weet je het gewoon. Het ligt niet aan wat ik doe, het ligt aan wie ik ben. Mijn naam is Marokkaans, ik had toen een MBO opleiding. En ik kwam uit de Schilderswijk. En blijkbaar was dat genoeg reden om me niet eens te willen ontmoeten. Niet als mens, niet als professional en zeker niet als toekomstig collega. 

Dat doet iets met je. Niet meteen. Maar het stapelt zich op. Want het is nooit die ene afwijzing die je breekt. Het is de herhaling. Het steeds weer horen, letterlijk of tussen de regels door, dat je niet welkom bent. Niet echt, niet helemaal.  

En ik ben niet de enige. In dit stagehuis hoor ik verhalen die lijken op de mijne. Jongeren die hun best doen, die iets willen opbouwen, maar die telkens weer worden tegengehouden. Niet door wat ze kunnen, maar door hoe er naar hun wordt gekeken. Bij de huisarts, op school, bij de politie, in de zorg, in de techniek, in de bouw. Het zit overal. Soms hard, vaker en stil. Mijn eigen vrouw werkt in de zorg. Alleen al haar naam was voor iemand redelijk genoeg om te zeggen ze klinkt niet Nederlands genoeg. Ze hadden haar nog niet eens gesproken of gezien. 

Het staat nergens zwart op wit. Maar ze voelt het in de blikken, in het taalgebruik, in het verschil, in vertrouwen. Subtiel, ongrijpbaar, maar altijd aanwezig. En dat is wat we institutioneel racisme noemen. Niet omdat mensen allemaal slecht zijn, maar omdat het systeem zo in elkaar is gezet. Omdat we vaak zonder hetzelfde te beseffen zijn gaan geloven dat sommige mensen betrouwbaarder zijn dan anderen. 

Dat sommige namen automatisch beter klinken. Dat sommige achtergronden moeilijker zijn. Of minder veilig of te onbekend. Maar systemen worden gemaakt door mensen. En dus kunnen mensen ze ook veranderen. Wat ik hoop is dat we durven kijken. Echt kijken. Zonder het te verzachten. Zonder het weg te relativeren. Want één afwijzing die kun je aan, maar telkens opnieuw te horen krijgen dat je anders bent, of moeilijk plaatsbaar, of toch net niet de juiste match. Dat maakt iets stuk. 

En ondertussen blijven we doen alsof het toeval is, alsof het incidenten zijn, maar dat gebeurt te vaak, op te veel plekken om nog in toeval te kunnen geloven. Ik vertel dit verhaal niet omdat ik medelijden wil. Ik vertel het omdat het nog steeds gebeurt. Omdat ik het nog steeds zie gebeuren. En omdat ik weet, het kan anders. Niemand zou zich hoeven verontschuldigen voor wie hij is. Niemand zou zich kleiner moeten maken om ergens bij het horen. We kunnen beter dan dit. Maar dat begint bij luisteren. Eerlijk luisteren naar verhalen zoals de mijnen. Maar vooral naar al die mensen achter die verhalen. Want daar begint verandering. Altijd.

Dan volgt er een motivational talk van een bijzondere spreker met een bijzonder levensverhaal, Rolf Schrama. Eerst luistert u naar de boodschap van zijn talk, waarna ik met hem in gesprek ga.

En in mijn ogen is inclusie een ander als jouw meerdere beschouwen. Niet als gelijke, maar als jouw meerdere. Want iedereen in deze wereld kan iets beter dan jij. En als je dat kan zien... Dan wordt de wereld een stuk leuker. En dat is mijn boodschap voor vandaag, alsjeblieft. 

Rolf Schrama, leuk je te spreken. Je hebt net bijna de afsluiting verzorgd van het congres. Wat mocht je komen doen vandaag? Ik wilde eigenlijk gewoon mensen een half uurtje meenemen door de open van een klein persoon, dat heb ik, en een lichamelijke beperking. Omdat ik erin geloof dat als je een verhaal vertelt awareness creëert en awareness is het belangrijkste om een inclusieve samenleving te bouwen. Het is eigenlijk de fundering. 

En wat ik zo mooi vond aan je verhaal, het was super universeel en grappig ook. Wat gebeurde er wat jou betreft in de zaal? Heb je de zaal meegekregen? Ja, vooral het grappige. Dat vind ik altijd heel erg leuk om te doen. Want er zit natuurlijk wat zelfspot in. Ik denk dat mensen soms ook ongemakkelijk vinden om te lachen, want er staat toch iemand met een beperking. Dus ga je daarom lachen of niet? En dat is een beetje uitlokken, beetje schuren, een beetje spiegelen. Dat vind ik het leukst dat er is. 

Nou de reactie was er zeker in de zaal. Vanochtend was jij er ook bij de plenaire sessie. Je hebt ook nog een besloten sessie met de koning gehad. Hoe was dat? Ja, dat is voor mij de kerst op de taart. Heel erg bijzonder om hem te ontmoeten. Het over inclusie te hebben, over in mijn geval mensen met een beperking. Het viel mij op dat hij er ook ontzettend veel van weet. Hij kan echt helemaal over meepraten en dan zie je ook wel dat hij een soort intrinsieke motivatie heeft om inclusie nog beter te maken in Nederland. Nou fantastisch, wat een mooie bevestiging. Het was natuurlijk al heel wat dat hij hier was. 

En wat neem je zelf mee uit vandaag en alle mensen die je gesproken hebt en het programma wat er was? Nou, inderdaad dat het ook een universeel verhaal Ik denk dat iedereen hier wel ervaart hoe het is om soms buitengesloten te worden. En hoe belangrijk het is. Ik zag ook emotie. Bij mensen, heb ik zelf ook vaak. Dus het is gewoon één bonk inspiratie zo'n dag.

Aan het einde van de dag, volgt een verrassende afsluiting. De NCDR presenteert zijn 10-punten manifest voor politieke partijen om te staan voor artikel 1 van de Grondwet. De link naar dit manifest vindt u in de shownotes van deze aflevering en op www.bureau.nctr.nl.

Beste mensen, discriminatie en racisme ondermijnen onze samenleving van binnenuit. Ze ontmenselijken, ze sluiten uit, ze breken het vertrouwen af. En ondanks talloze rapporten, toespraken en plechtige beloften moeten we vandaag de pijnlijke conclusie trekken. Het tempo van verandering is te traag. De urgentie wordt te vaak genegeerd, want het Nederland van morgen vraagt gewoon om leiderschap, om politieke moed, om een hernieuwde onwrikbare toewijding aan artikel 1 van onze grondwet. Het gelijkheidsbeginsel dat geen onderscheid duld. 

Geen hiërarchie in menselijkheid. Geen compromissen als het gaat om de waardigheid van burgers. Daarom leg ik vandaag, zo aan het slot van deze dag, dit manifest neer. Ik wil politieke partijen inspireren om hun verkiezingsprogramma een aparte, stevig paragraaf op te nemen om discriminatie en racisme krachtig te bestrijden. Niet als een vrijblijvende aanbeveling, maar als politiek en moreel opdracht om alle politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen van 29 oktober 2025, klaar om één op één over te nemen wat ik zo nu ga presenteren in hun verkiezingsprogramma. Want ik zeg tegen ze: Neem dit nou gewoon over en dan maken we Nederland beter.

Hierna draagt NCDR Rabin Baldewsingh zijn tien punten voor uit zijn manifest Tweede Kamerverkiezingen 29 oktober 2025. En daarmee komt het derde nationale congres tot einde. 

Hartelijk dank voor het luisteren. En wilt u meer weten over Bureau NCDR, het manifest of de gouden standaard voor werkgevers? Ga dan naar de shownotes.

Heel erg bedankt voor het luisteren en als laatste nog even dit. Een inclusieve samenleving is iets van, voor en door ons allemaal. Heb jij een concreet idee dat hier aan bij kan dragen? Stuur dan een direct message, oftewel een DM, via Instagram of LinkedIn naar @bureauncdr En laat ons ook nog even weten via social media of een review wat je van deze aflevering vindt.