LHBTIQ+ rechten op Bonaire: waarom gelijkheid in Nederland nog niet overal gelijk is met Judith Brekelmans

In deze aflevering van Nederland Inclusief spreekt Rabin Baldewsingh op Bonaire met Judith Brekelmans, oprichter en voorzitter van Foundation EQ, over de positie van de LHBTIQ+ gemeenschap op het eiland. Het gesprek vindt plaats naar aanleiding van de najaarsconferentie van de NCDR en richt zich op gelijke behandeling, veiligheid en ongelijke wetgeving binnen het Koninkrijk.

Centraal in deze aflevering staat hoe gelijkheid voor LHBTIQ+ personen in Caribisch Nederland er in de praktijk uitziet. Judith benoemt dat, ondanks zichtbare stappen zoals de invoering van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht, er nog steeds sprake is van ongelijke rechten ten opzichte van Europees Nederland. Zo bestaan er verschillen op het gebied van adoptiewetgeving, pensioenrechten en partnerregistratie. Deze verschillen worden in de aflevering expliciet als discriminatie benoemd.

Daarnaast gaat het gesprek in op maatschappelijke acceptatie op Bonaire. Acceptatie blijkt vaak afhankelijk van onzichtbaarheid: zolang seksuele oriëntatie of genderidentiteit niet expliciet wordt benoemd, is er weinig weerstand. Zichtbaarheid leidt nog regelmatig tot spanning. Factoren die daarbij een rol spelen zijn religie, machogedrag en het idee dat queer rechten van buitenaf zouden zijn opgelegd.

Ook het onderwijs komt aan bod. Aan de hand van een concreet voorbeeld wordt besproken hoe scholen omgaan met afwijzing van docenten op basis van seksuele gerichtheid. Het gesprek onderstreept het belang van leiderschap, duidelijke kaders en interne gesprekken binnen onderwijsinstellingen, mede omdat anti-queer opvattingen soms ook binnen organisaties zelf voorkomen.

Judith schetst hoe Foundation EQ tien jaar geleden is ontstaan, nadat zij merkte dat er op Bonaire weinig structurele aandacht was voor queer rechten. Wat begon met kleinschalige gesprekken groeide uit tot een zichtbare belangenorganisatie. De organisatie kreeg in de beginjaren te maken met forse weerstand, waaronder intimidatie, maar organiseert inmiddels jaarlijks Pride op Bonaire en zet zich in voor voorlichting en bewustwording.

De aflevering sluit af met een vooruitblik waarin blijvende dialoog, samenwerking en zichtbaarheid centraal staan in de inzet voor gelijke behandeling van de LHBTIQ+ gemeenschap op Bonaire.

Meer over de Nederland Inclusief Podcast:
In de Nederland Inclusief Podcast gaat Rabin Baldewsingh in gesprek over alle facetten die volgens jou en de gasten concreet bijdragen aan een inclusieve samenleving, waarin gelijkwaardigheid gedragen wordt.

Heb jij vragen of onderwerpen die interessant zijn voor deze podcast. Laat het ons weten en stuur dan een DM (direct message) via LinkedIn of Instagram.

Host: NCDR Rabin Baldewsingh
Redactie & productie: Janine Bonenberg & Marleen Toxopeus (PodcastLeaders)
Promotie: Elif Orhan

Meer over de NCDR
De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme is een onafhankelijke regeringscommissaris die is ingesteld om de aanpak van discriminatie en racisme in Nederland te versterken. Dit gebeurde naar aanleiding van de Black Lives Matterprotesten en de Toeslagenaffaire. Deze gebeurtenissen benadrukten de noodzaak van een gecoördineerde en structurele aanpak van discriminatie en racisme. Sinds de oprichting op 15 oktober 2021 bekleedt Rabin Baldewsingh de functie van NCDR.

Transcript

[INTERVIEW – DEEL 1] Beste mensen, welkom bij deze speciale aflevering van Nederland Inclusief. De podcast van de nationaal coördinator tegen discriminatie en racisme. Mijn naam is Rabin Baldewsingh. En vandaag heb ik een heel bijzondere gast. Ik zal haar zo introduceren, maar toch even het volgende. Want ik ben op Bonaire. Ik ben op Bonaire, waar de strijd voor gelijke rechten voor iedereen, inclusief de LHBTIQ+ gemeenschap, een belangrijke, maar soms ook een stille strijd is. 

Ik ben hier in het kader van onze najaarsconferentie die wij gister hebben gehouden en vandaag gewoon hier in de lobby zeg maar van het hotel waar ik verblijf, waar dus ook de conferentie plaatsgevonden, spreek ik met iemand die voor velen een baken van hoop, kracht en verandering is. Judith Brekelmans. 

Zij is de oprichter en voorzitter van EQ, equality zou je kunnen zeggen, een belangorganisatie die zich onvermoeibaar inzet voor gelijke behandeling, zichtbaarheid en veiligheid van inderdaad de queer gemeenschap of de gay gemeenschap op het eiland. Ik moet je zeggen, heb haar een tijd terug leren kennen en ik ken haar als een drijvende kracht achter gesprekken, acties en bewustwording en speelt eigenlijk ook toch wel een cruciale rol in het verbinden van mensen. En af en toe is zij voor het bestuur op het eiland een pain in the ass. Ja, bedoel dat soort mensen hebben we nodig, willen we verandering met elkaar brengen. Judith, welkom in onze podcast.

Wat een introductie! Oei oei oei oei! We hebben heel kort voorgesproken en dan zegt Rabin, maar maak je niet druk, het is zo maar gewoon een gezellig gesprek. En dan krijg je deze introductie. Heel fijn dat ik namens Foundation EQ, laat ik dat voor opstellen, bij jou in dit programma mag zijn. Een eer, wij vinden dat een eer.

Nee, maar ik vind het echt buitengewoon plezierig dat wij dit gesprek met elkaar voeren. Want weet je, het gaat ergens over. Kijk, tien jaar geleden ben jij eigenlijk met EQ begonnen. Wat was nou voor jou het moment waarop je besloot, ik moet iets opzetten. Wij hebben een organisatie als EQ nodig.

Nou, heel eerlijk gezegd, ik ben eigenlijk na een aantal jaren Curaçao, waar veel meer al te doen was over de lhbt-zaken, queer issues, daar was ik deels bij betrokken. Ik ben voor werk verhuisd van Curaçao naar Bonaire. En ik kwam in aanraking met de RCN (Rijksdienst Caribisch Nederland) unit SZW Nederland. En dan de unit, het mini-ministerietje sociale zaak en werkgelegenheid. En destijds was daar Huub was daar directeur en die was heel erg pro-gelijkheid en ook pro-queer community. Dus die had een beetje mijn doopsel gelicht en die had zoiets van, maar er gebeurt op Bonaire weinig. Ik zeg niet niets, we hebben echt één iemand in die wil ik noemen, Lloyd, Lloyd Obispo. Die had een hele kleine, eenpitter organisatie, Dibo (Diversity Bonaire).

En even ook credits aan Lloyd, want hij is eigenlijk wel de eerste geweest die op heeft gestaan zo van, hallo, ik wil aandacht, we moeten hier aandacht voor vragen. Dus de eerste samenwerking was van, oké, kun je hem een beetje coachen, buddy-en, kunnen jullie samen wat doen? Nou, we hebben dat negen maanden gedaan. We hebben heel erg gelachen. We hebben ook heel erg tegenover elkaar gestaan. Want ik ben ook wel iemand van structuur en doelen en als ik er ergens voor ga, dan ga ik voor. 

Lloyd is meer de destijds, de flamboyant, de out-there, fantastische prachtige gay person. Maar die had wel zoiets van we hebben geld nodig. En dan zei ik Lloyd, wat gaan we met dat geld doen? Ja, we hebben geld nodig. Nee, we moeten een plan maken. En met dat plan nou. Dus uiteindelijk zeiden wij van, weet je, dit werkt niet goed tussen ons samen. We hebben eigenlijk hetzelfde idee, maar de samenwerking lukt niet. 

Dus was het even stil en toen kwam de roep eigenlijk van Huub van ja, maar dat kan zo niet. En toen was ik natuurlijk al een beetje ingeburgerd, ook door mijn eigen geaardheid. toen dacht ik, het loopt hier toch niet zo lekker.

Wat was het nou wat jou raakte eigenlijk toen je...

Wat mij raakte waren vooral jonge mensen die echt wel met trieste verhalen kwamen. Over gewoon niet geaccepteerd worden. hoe de kerk queer jongeren en misschien ook wel ouderen, maar wij hoorden toen op dat moment, ik hoorde dat moment, vooral jongeren echt openlijk afwijzen op een manier waarvan ik dan denk, zo had God dat nooit bedoeld. Ik kan dit niet terugvinden in de leer van wie dan ook. Dus dat raakte mij.

En omdat ik vanuit HR ook heel erg bezig ben met kennis vergroten, maar ook kennis houden op de eilanden, zag ik heel veel mensen verdwijnen, waarvan ik dacht, ja, maar jullie gaan om jezelf te kunnen zijn van het eiland af. Dat is niet de goede reden. Dat is mijn drijfveer geweest. En heel kort was heel leuk. Ik dacht, hoe ga ik dit dan doen? Ik heb een oproep geplaatst op Facebook en ik had een soort blind date in mijn eigen achtertuin en ik dacht, ik zie wel wie er komt.

En er waren acht, negen man. Mensen, vooral jonge mensen. En die werden heel enthousiast. En zo is het begonnen.

Ja fantastisch. Hoe reageerde de gemeenschap hierop op dit initiatief?

In het begin waren we natuurlijk helemaal low key bezig. Hoe gaan we dit dan doen en wat willen we nu eigenlijk? En waren het ook veel praatsessies voor de mensen van de queer community zelf. Want als je niet nog openlijk ‘out’ bent, wat wil je dan eigenlijk? En hoe kan je verwoorden naar een ander toe waar jij tegenaan loopt, waarvan jij vindt dat moet veranderen? Daarom ben ik ook wel een beetje naar voren geschoven en dat gebeurt nog wel als het boegbeeld. Maar mind you, achter mij is natuurlijk wel die groep mensen.

Ja en daar werd zeer verschillend op gereageerd. Maar nou ja, ik zit bij jou aan tafel, dus ik zeg het gewoon. In principe, in eerste instantie, ja, niet oké. Mensen vonden dat niet oké. En wat je dan krijgt in elke kleine gemeenschap, het was eerst heel makkelijk, want ja, Judith, ja, wat is ze nou eigenlijk? Corocelleno, Macamba, het is maar net een beetje hoe je mij ziet, hè? Want er zit natuurlijk van alles in mij.

Macamba = blanke.

Ja, ja. Mijn vader is van Curaçao, mijn moeder is uit Nederland, opgegroeid in een pleeggezin in Nederland. Dus ik heb echt van alles in mij. Dus ja, dat werd ook een beetje gebruikt. Meer naar mij persoonlijk en niet tegen de achterban waarvoor ik stond.

Maar uiteindelijk heb je best wel een positie kunnen verwerven. 

Ja, dat hebben we samen gedaan, jazeker.

En eigenlijk zijn jullie nu best wel een belangrijk gesprekspartner. Als je het nou terugblikt, je bent tien jaar bezig en zo, waar ben je het meest trots op?

Het meest trots op ben ik toch wel heel low-key op vooral jonge mensen die het makkelijker vinden om bijvoorbeeld ook op school te zeggen van “hey, maar ik val op meiden of ik val op jongens of nou ja, eigenlijk één van twee”. Of “ik ben hartstikke non-binair. Ik weet helemaal nog niet”. En dat daar een gesprek over is vooral tussen jongeren onderling. Ik denk dat we dat wel bereikt hebben. Als ik kijk naar, we hebben heel simpel Instagram en Facebook. En als ik kijk hoeveel volgers wij hebben voor dat hele kleine EQ. Dat is best wel flink. Dus daar ben ik trots op. 

En wat zichtbaar is denk ik voor mensen is onze Pride die we organiseren. Dat hebben we nu drie jaar gedaan. Daarin hebben we stappen gezet. Het eerste jaar was echt niet leuk. We hebben ontzettend veel backlash gehad. Bakstenen in de tuin, mensen bedreigd, politie aangiften. Dat was echt... 

De toenmalige gezaghebber heeft echt tot kanten en rust op moeten roepen. Om de gemoederen te bedaren en iedereen de ruimte te geven. Dus dat was echt wauw. Terwijl nu dan de laatste keer, juni, derde jaar, is eigenlijk heel vlot gegaan. Met waarbij je ook veel mensen ziet die denken wat leuk ik doe mee. Waarbij sponsorship, we zijn enorm afhankelijk van sponsorship ook veel makkelijker kwam omdat mensen nou ja en vanuit sponsoren ben ik heel eerlijk deels de ‘good cause’. 

Maar to be honest, Pride is natuurlijk ook wel een beetje de Pink-wash commercial flag of de hele LHBT issue. Het is inmiddels geworden. Was nooit de bedoeling, maar inmiddels wel geworden. We proberen als EQ daar een soort samenhang in te houden, dat we ook wel een aantal serieuze dingen op de kaart willen zetten met seminars, lezingen, gesprekken. Maar natuurlijk zijn we ook out met een feestje.

Ja, ja, ja.

Dat zijn leuke feesten, daar doen we ons best voor. Dus de commercie ziet dat ook wel. Maar ja, weet je, bedoel, wat mag een principe kosten? It's fine, Rabin. It's fine. We're out there and zeg maar.

Maar ik wil toch terug naar de situatie van de LHBTIQ+ gemeenschap hier op Bonaire. Ik heb natuurlijk ook geobserveerd en dingen meegemaakt. Ik vind het natuurlijk fantastisch dat er een beweging is ten goede, maar de positie is nog verder weg acceptabel voor veel mensen.

Nee, we komen echt van ver en we zijn er nog lang niet.

Hoe is de positie, maar? Hoe is de algemene acceptance, aanvaarding van de queer gemeenschap hier op Bonaire?

Zolang we er niet over praten en niet zichtbaar zijn, heeft niemand de moeite mee. Dus daar. Als je mij echt eerlijk vraagt waar zijn we, daar zijn wij.

En waar zitten dan die pijnpunten? Is dat alleen vanwege de sterke religieuze gevoelens, zeg maar, hier op het eiland? Of machogedrag? Waar liggen die pijnpunten?

Ik denk dat het een hele mooie mix is van alle dingen die je noemt. Ik denk dat religie een hele grote rol speelt. Vooral de katholieke kerk. De Evangelical Churches, die hebben nog wel echt de inderdaad van “it's a sin” en komen met allerlei Bijbelse uitspraken, dus die zijn heel erg against. Machismo, zeker, zeker, absoluut speelt een rol.

Het wordt hier soms ook gezien als iets vanuit Europees Nederland. Dat zijn de witte mensen die dit gebracht hebben. Ja oké, wie heeft men dat ooit bedacht? Maar weet je, dat zijn hele zorgelijke dingen die ook meteen heel lastig zijn om te ontrafelen. En ik probeer dat wel, want als wij zoals een Bonaire vaak trots zijn op afkomst vanuit de indigenous people, dan denk ik, maar wacht even, want juist daar is er altijd plek geweest voor wat veel mensen nu inmiddels weten, de term Two-Spirit People. 

Als we gaan kijken naar Afro-American roots en we stappen even weg van wat er ook in het continent Afrika gebeurt vanuit de Christelijke, Afro-Evagalican Churches, zijn er ook in heel veel tribes, is er ruimte, op welke bijzondere manier of wat wij dan misschien kunnen vertalen als bijzondere manier, voor mensen die niet helemaal volgens de heteronormatieve norm leven. Dus daar is eigenlijk wereldwijd altijd ruimte geweest, maar ja dat is makkelijker om daar overheen te lezen en te bladeren waarschijnlijk. Dus dat helpt ons niet.

Oké, het verschillende dingen, maar wat is voor jou het meest hardnekkige? Welke barrière zou er goed geslecht moeten worden om mensen het gevoel te geven op het eiland dat zij gezien en gehoord worden, dat ze erbij horen?

Nou kijk, een barrière is sowieso religie, maar die is heel erg lastig. Ik denk wat enorm zou helpen als er veel meer inclusief, en dat geldt voor heel veel zaken, maar veel meer inclusief gesproken wordt door bijvoorbeeld overheid of school. 

Op het moment dat je het beestje bij de naam noemt en daarbij dus ook benoemd seksuele gerichtheid, mensen met een beperking, noem het in een gesprek. Als jij op school staat en jij bent aan het vertellen over nou als je later groot bent je wordt verliefd je hebt vlinders in je buik je wordt verliefd op een jongen of een meisje of een jongen op een jongen of een meisje of een meisje. 

Neem dat mee in jouw verhaal. Nu we hebben het er niet over, nog steeds niet, dus het blijft ook iets vreemds nou ja en wat de boer niet kent dat eten niet zouden we in Nederland zeggen en hier is dat niet anders.

We hebben afgelopen week een hele mooie expert meeting met elkaar georganiseerd.

De tweede. 

In april was de eerste. Toch 18 mensen met verschillende achtergronden. Uit het onderwijs, de politieorganisatie, de protestantse kerk was aanwezig, de GGD was aanwezig, ook mensen geworteld in allerlei andere maatschappelijke organisaties. 

Ik wil één ding eruit halen, want dat heeft mij enorm geraakt. En ik ben benieuwd Judith, hoe jij daarmee omgaat. Er was dus ook een leraar aanwezig aan tafel. En die leraar vertelde dat hij terloops in het gebruik van zijn taal, de leerlingen duidelijk maakte dat hij queer is. Dat hij op mannen valt en dat soort dingen. En uiteindelijk is een leerling naar hem toegestapt en tegen de leraar gezegd “ik wens geen les meer van jou te krijgen omdat mijn religie dat niet toestaat. Maar ik wens gewoon geen les van je te krijgen”.

Oei, toen ik dat hoorde, ja, bedoel je kunt zeggen, artikel 1 van de grondwet, iedereen gelijk en blablabla. Maar het gaat om een klein gemeenschap. Het gaat ook om de toekomst van die persoon die dat gezegd heeft, de jongen. Hoe gaan jullie nou hier meeom? Wat doe je? Want hij vertelde dat zo aan tafel. Jij kent dit verhaal van hem, want kent deze leraar heel goed. Hoe zijn jullie hiermee omgegaan? Gewoon dit als voorbeeld nemend. En zijn jullie erin geslaagd om daar een verandering in te brengen?

Dit is een heel mooi voorbeeld en je raakt meteen de kern en de hardnekkigheid. En ook iets, taal doet er dus wel toe. Robert heeft gekozen om inderdaad te benoemen dat hij getrouwd is. En als je getrouwd hebt, zeg je dus inderdaad esposa, esposo, esposo, dat is je man. Hij had er ook voor kunnen kiezen casa, ma casa, dat is eenzijdig, dat kan alles zijn. In zijn verhaal heeft hij gekozen om gewoon, dus een goede luisteraar en zeker iemand van Latijns-Amerikaanse afkomst, pakt dat op. Dit is niet een verhaal wat alleen staat. Ik wil dat echt heel duidelijk zeggen, dit. En meteen dan ook, de gedachte of bijna vinden dat je het recht hebt om dus te zeggen daar wil ik dan geen les meer van. Dat is wel iets wat hier ontzettend voorkomt en dan komt het cruciale wat doet op dat moment de instantie in dit geval de scholengemeenschap. Hoe vangt die dat op?

En daar zijn we nog niet helemaal. In dit geval MBO, ook een onderafdeling van de grote scholengemeenschap, we hebben één scholengemeenschap, SGB Bonaire. MBO is daar een tak van. In dit geval heeft het MBO gewoon gezegd, ja sorry jongen, maar dat is dan jammer. Je hebt les van hem, punt. 

Maar we hebben ook weleens meegemaakt dat als het gaat om voortgezet onderwijs Liseo, in dergelijke gevallen, er ouders op de barricade springen en dat school, even in alle eerlijkheid zijn oor laat hangen omdat ouders hier ontzettend veel macht hebben. En school gaat dan wiebelen dus dit is precies dit zijn van die dingen ik wil niet naast die collega zitten ik zit zelf in het HR vak in wervingselectie gesprekken, oei maar hij is homo nee nee nee maar hij werkt met kinderen dat gaan wij dus niet doen.

Maar zijn scholen weerbaar genoeg? Stellen ze zich ook weerbaar genoeg op om dit terug te duwen?

Nou, ik ben gewoon heel eerlijk. Ik denk dat ze dat van alle kanten willen. Ik denk niet zozeer dat het de onwil is. Ik denk wel dat het nog lukt niet denk wel dat het nog niet lukt. Ik denk ook in hetzelfde gesprek heeft de protestantse kerk gezegd van hoe zij dat hadden aangepakt. Eerst onderling, toen gewoon in het kerkenblad een berichtje. En even maar afwachten wat gebeurt er. En dat is positief uitgepakt.

Maar, daar had je dus ook een predikant ervoor staat hè. 

Exactly…

Dus leiderschap is ook belangrijk in deze ...

En dat is natuurlijk wat onze gezaghebber toen ook heeft gezegd tijdens de meeting die er ook was afgelopen dinsdag. Leiderschap is cruciaal en in dit geval even een persoonlijke noot van mij. SGB is een openbare scholengemeenschap en ik hoop echt dat men daar op dat vlak iets meer leiderschap vindt.

Maar dat betekent niet alleen de ouders hè Rabin, ook docenten zijn anti-queer en spreken dit ook zonder enige gène uit. En daar schuurt het en daar en ik pleit voor intern training intern met elkaar het gesprek aangaan. SGB moet als bestuur het gesprek aangaan met hun docenten en zien van oké je kan een persoonlijke overtuiging hebben maar wij zijn een openbare school en dit is wat waar we ervoor staan. 

[RUBRIEK] Om te voorkomen dat we in deze Nederland Inclusief Podcast alleen óver en gelijkwaardige Nederlandse samenleving praten, delen we ook graag het geluid en antwoord vanuit onze samenleving op de vraag: “als ik zeg Nederland Inclusief, wat zeg jij dan?”

• “Ook heel graag inclusief Bonaire en ook heel graag inclusief de Bonairianen. Die niet zijn van een inschrijf-cultuur en die heel veel willen zeggen en die humble zijn. En waar je echt naartoe moet gaan en 1-op-1 mee moet praten, wat in een groep gaan ze niet het achterste van hun tong laten horen. Terwijl ze wel heel veel te vertellen hebben”.
• “Dat er nog een hoop werk aan de winkel is. Dat dat ook een heel mooi iets is om aan te werken. Dat ik vanuit onderwijs daar ook heel nadrukkelijk mee bezig ben. Maar dat we daar nog lang niet zijn, omdat er gewoon nog heel veel ongelijkheid is, op allerlei manieren. En of dat nou discriminatoir is of niet, er is gewoon nog heel veel ongelijkheid. Dus veel werk aan de winkel”.
• “Ik zeg dat Nederland denkt dat ze heel inclusief zijn en dat ze ook zo overkomen. Maar dat ze niet daadwerkelijk inclusief zijn, nog niet. Ze proberen wel stappen te maken, maar ik denk ook wel respect moet zijn voor andere culturen en dat ze nog een hele lange weg te gaan hebben”.
• “Iedereen mag zijn, die die wil zijn. En iedereen vindt het mooi dat iedereen is, zoals die is”. 

[INTERVIEW – DEEL 2] Aan tafel, beste mensen, Judith Brekelmans, nog steeds erg actief hier als het gaat om gelijkwaardige behandeling van de LHBTIQA-plus gemeenschap in het Caribisch deel van Nederland. Ik vind het buitengewoon plezierig om met haar vandaag nu even te hebben over de positie van de queergemeenschap op het eiland, maar natuurlijk ook blikkend naar de toekomst. 

Judith, je hebt een schets gemaakt van waar u vandaan komt en hoever jullie zijn en waar jullie nu zijn en hoe die positie er is. Ja, Bonaire samen met Saba en Sint Eustatius onderdeel van Nederland. Wat zou Europees Nederland eigenlijk kunnen doen of moeten doen om jullie te helpen? Gebeurt er iets? Gebeurt er te weinig? Wat is jouw hartenkreet in deze?

Mijn hartenkreet, oh heb je even. Nee, maar gebeurt er iets? Ja, er is wel beweging. Het gemakkelijkste antwoord is natuurlijk ja, kijk even naar de wet van het huwelijk. Dat is er hier natuurlijk vrij snel doorheen geperst, samen met de wet van abortus en euthanasie. Ik weet zeker als dat niet gebeurd was, hadden wij dezelfde strijd moeten leveren als een Curaçao en een Aruba, waar het waarschijnlijk voor ons nog lastiger zou worden, want zoals Curaçao die had een koppel, want je moest een trial case hebben. Ik vaag mij af, of dat ons gelukt zou zijn. Dus wij zijn daar best wel dankbaar voor. 

Maar als we bijvoorbeeld kijken nog naar adoptiewetgeving, als we gaan kijken naar pensioenen, als we gaan kijken dus vanuit wetgeving zou er ook nog wel heel veel kunnen gebeuren met de hulp en door Nederland. Want inderdaad artikel 1 en nu de wetgelijke behandeling. Fantastisch dat dat hier ook gaat gelden. Maar er zijn nog allerlei andere kleine minimale, oftewel dingen niet in place waar we ook constant in gesprek over zijn en as we speak een gesprek over gehad hebben en morgen over in gesprek doorgaan bijvoorbeeld adoptiewetgeving. Die is hier heel anders dan in Europees Nederland.

Dus jij zegt nu tegen mij dat als ik het woord mag gebruiken, homo-echtparen het recht niet hebben of nee. Dat ze dus niet kunnen adopteren, dat ze kinderen kunnen adopteren? 

Ja dat klopt.

Maar in Nederland kan het. 

Dat klopt. 

Maar Bonaire is onderdeel van Nederland.

Klopt.

Ja, collega's van het ministerie J&V, ja, ik heb vele gesprekken. Dat is ook wat EQ doet, achter de schermen heeft EQ heel veel gesprekken…

Maar, dit is onacceptabel Judith, want eigenlijk is dit discriminatie ten top.

Dit is heel tastbaar op een bepaald hoog niveau, juridisch niveau. Maar, Rabin, we hebben op zoveel vlakken nog niet de gelijke wetgeving. We hebben met z'n allen ja gezegd tegen ook de uitzondering. Het mag allemaal wat anders. En daar heeft ook een Bonaire voor getekend.

Ben je niet bewust geweest van wat je ooit getekend hebt? Heb je ontzettend veel vertrouwen in de goedheid van mensen? Het is misschien ook inderdaad zo dat niet alles één op één kan. Dus daar hebben we meteen dat ding te pakken wat het zo ongelooflijk moeilijk maakt. Maar even terug naar dit. Is dit discriminatie? Ja, dit is discriminatie.

Maar ik hoorde je net ook, nou dit is dus één voorbeeld, maar ik hoorde je net ook zeggen iets met een partnerpensioen. Dus je hebt ook geen recht op een partnerpensioen?

Hier is het dus heel grappig. Als we kijken naar pensioenen, dan moet je sowieso al getrouwd zijn en samenwonen. En we kunnen hier bijvoorbeeld geen partnerregistratie hebben. Dat hebben we niet. Even los van queer. We hebben hier geen partnerregistratie. Het is het huwelijk. En niet. We hebben geen partnerregistratie. Dat is het.

Maar in Nederland wel….

Bingo. Nou, we kunnen hier echt een bingospel van maken. En pensioen heeft echt zoiets van nee, je moet gehuwd zijn. En dan zijn er nog heel veel pensioenfondsen die inderdaad benoemen dat je geen rechten hebt op partnerpensioen als… want…ja…

En hier kan Nederland dus heel goed in ingrijpen.

Waarom doet de regering dan niets? En waarom doet een staatssecretaris dan niets?

Thats a very good question…

En als je nou vraagt, wat zou Nederland hierin kan doen. Nederland zou daar actief in kunnen worden. Nederland zou ons, in dit geval Fondashon EQ en ook op de andere eilanden zijn diverse organisaties, mee kunnen helpen. 

En dan kom je natuurlijk precies op een punt, wetgeving is altijd een hele lange weg. We hebben hoer wetgeving uit de jaren ’60, dus waar hebben we het over. We komen van ver en laten we heel eerlijk zijn, misschien een persoonlijke mening, maar 1010 is ondanks alle voorbereidingstijd…  

1010 is 10 januari 2010 ging de ene vlag omhoog en de andere vlag naar beneden. Land Antillen werd ontmanteld en Bonaire is toegetreden tot Nederland. Als openbaar lichaam. Dus niet als land, als openbaar lichaam. En we hebben natuurlijk met z'n allen heel veel houtje-taaltje dingen gedaan.

En houtje touwtje wordt nu leuk, anno 2025, mooie opmerking die ik even pik van mijn collega Jaira. Misschien niet meer het houtje touwtje, maar met een tie-rip gerepareerd. Maar we zitten nog steeds in puinhopen. We zitten echt in puinhopen. En een van die puinhopen zijn ook precies de dingen waar we het nu over hebben. Je noemde het zelf gisteren heel erg mooi en ik vond ook wat Reinier van Zutphen de ombudsman zei. zijn hele mooie rake uitspraken gedaan, maar ik hoop ook dat we uiteindelijk tot actie gaan komen.

En welke acties zou je helpen? Als ik jou zou zeggen, nou noem eens drie dingen en dan niet alleen vanuit Europees Nederland, maar ook hier, welke acties zouden jou helpen in jouw strijd voor gelijkwaardigheid van de LHBTIQ+ gemeenschap?

Als ik het even klein hou en bij ons Bonaire hou, dan denk ik dat er vanuit openbaar bestuur, bestuurscollege, eilandsraden, het ambtenaren apparaat en organisaties een slag geslagen kan worden door met elkaar openlijk in gesprek te gaan, door het beestje bij de naam te benoemen en op moment dat er misstanden zijn in de organisatie, dat te benoemen en ook daadwerkelijk aan te pakken. Dat is wat we zelf kunnen doen. 

Als je kijkt naar een Europees Nederland dan kom ik toch weer even op dat stukje wetgeving. Daar zouden we echt met z'n allen aan moeten werken. Maar wetgeving op dit niveau komt vanuit Europees Nederland, dat komt vanuit Den Haag. Dat kunnen wij niet zelf.

Het wrange is dat die wet er – in ieder geval voor Europees Nederland – er al is hè?!

Ja! Nee, ja, dat is dus… Ik gil ook altijd als mensen zeggen ja, maar Bonaire is Nederland, dan ik weet dat we weg willen stappen van het woord bijzondere gemeente, want het dekt de lading niet, maar in dit geval pak ik hem er wel bij, want dat maakt ons meteen dat het bijzondere, ja dit is een van de dingen die bijzonder is.

En welke rol zouden het maatschappelijk middenveld, zeg maar scholen, politie, zorg, werkgevers, kunnen spelen om dus die inclusieve cultuur in hun organisaties en omdat het een klein eiland is, met een uitstraling natuurlijk naar de totale gemeenschap, welke rol zouden ze kunnen oppakken?

Ik zou bijna zeggen omarmen en het mee te nemen inclusief taalgebruik, inclusief lesmateriaal, mensen trainen. Wat doe je dan als er aangifte gedaan wordt door iemand die in elkaar geslagen is en het is dus misschien wel echt puur gericht op geaardheid. En dan heb ik het niet zozeer op Bonaire over gay bashing zoals we dat hebben op Trinidad en Tobago en ook zelfs in Europees Nederland.  

Maar meer bijvoorbeeld in familiesfeer. Wat doet een jongen die thuis is gekomen, uit de kast is gekomen door een man in het systeem familie, zijn vader, zijn whatever, ongelooflijk in elkaar geslagen is tot aan misschien wel eerste hulp. Bij mij komt van Judith en ik hem dan naar de eerste hulp breng en aangifte wil doen en dan krijgen van ik durf geen aangifte te doen of nee, want mijn oom zit bij politie of ik word niet serieus genomen dat soort gesprekken moeten we elkaar gaan voeren zodat dat dat transparanter wordt en het stigma en dat is altijd lastig want een stigma blijft aan je plakken dat is heel hard werken maar dat we dat stigma met zijn allen alsjeblieft achter ons kunnen laten. Iedereen is welkom.

Nou, EQ is er, maar is er ook een organisatie of een meldpunt waar mensen terecht kunnen zodat ze dan, waar er zorg is of nazorg is, weet je wel, met mensen die eigenlijk vast komen te zitten, niet alleen in het systeem, maar ook vanuit thuis?

Klopt. Als je hem vanuit thuis hebt, dan vind ik dat in alle eerlijkheid een hele lastige. Ik kan nu gaan zeggen, we hebben best wel wat hulptroepen. We hebben een Akseso, hebben een Guiami, Meldpunt Huiselijk Geweld. Ja, het is een podcast, is geen beeldradio. Maar ik zit al vertwijfelend te kijken. Daar ben ik gewoon heel eerlijk in. Als ik alleen al kijk naar de veel te weinig opvangplekken die we hebben voor huiselijk geweld, maar daar ook meteen aanhangt dat deze vaak geënt zijn op een heel christelijke boodschap. Waarbij dus vooral ook dit stuk queerness in de weg zal staan. Dus die vind ik lastig. 

Als je het hebt over de andere zaken die je noemde, Rabin, ben ik hoopvol dat het loket, meldpunt, discriminatie en juridische vraagstukken, dat we dat snel... Ja, dat het echt gaat draaien. 

Want dat besluit is wel genomen hè?!

Ja, besluit is wel genomen, het besluit is genomen. De stichting is er, vanaf 1 december is er volgens mij die stichting echt officieel. Het bestuur is in place weet je dat de mensen die af en in elk geval de gene die de kar gaat trekken is in place. Maar nu komt natuurlijk en dan moet de locatie gezocht en dan moeten medewerkers gezocht. Ik heb wel ook we hebben zijn daar worden we heel fijn al die jaren in in gesprek mee geweest dat is heel fijn wij zitten meer met politiek vanuit Europees Nederland van dan vanuit Bonaire even trouwens wij zitten niet aan tafel met politiek Bonaire maar goed

Ik heb hem wel meegegeven dat als je op zoek gaat naar consultes, naar consulenten, naar je medewerkers, dat openstaan echt een open mind te hebben. Of daar nou iemand komt met een gehoorbeperking, met een rolstoel, iemand met een laagverstandelijke beperking of een queer persoon, sta open en denkt niet in hokjes. En die wordt spannend.

Tot slot, want de tijd gaat heel erg snel hier. 

Dit zijn van die gesprekken, daar kunnen we het eindeloos over hebben Rabin.

Ja, maar echt mooi, mooi, mooi, mooi dat het... Ja, nou ja, goed, dat jij in geval van jouw hart geen moordkuil maakt. Dat stel ik alleen maar op prijs. Maar tot slot ben jij hoopvol als het gaat om de emancipatie, laat ik het woord maar gebruiken van de queergemeenschap.

Ik ben sowieso vanuit nature een heel positief ingesteld mens. Ik ben heel erg blij met die eigenschap. Want het is iets wat je meekrijgt in je opvoeding, thuis. Het is wat je het leven meegeeft. Ik ben sowieso hoopvol. En ik denk dat met de stappen die we maken, ook al zijn het vier vooruit, drie achteruit, baby steps, jullie hulp, dat meen ik echt, jullie hulp ook als commissie, jij als persoon en je team. 

Ik ben hoopvol en het gesprek van dinsdag, het 2e gesprek, dat moeten we voort blijven zetten. We moeten met elkaar in gesprek blijven gaan. Ik denk dat zolang we elkaar weten te vinden. En dat lijkt steeds beter te gaan. En hoe meer organisaties en partijen inderdaad eigenlijk bedenken van, wacht even, we zijn intern niet echt helemaal lekker bezig, dit kunnen we anders doen, dan uiteindelijk gaat het gewoon veel beter worden. En the world is like the world is. We zitten tegen een Verenigde Staten aan. We hebben veel invloed van Latijns Amerika en worldwide, laten we heel eerlijk zijn, is het niet zo oké op dit moment met de queer community en trans people even op dit moment heel erg in de spotlight. Daar hebben we last van, net zoals een Europees Nederland last van heeft, daar hebben wij. Dus daar zullen we tegenop moeten opboksen, maar laten we het samen doen.

Helder, in geval. Er is nog gewoon veel werk te doen. Judith, enorm bedankt voor jouw openheid, jouw kracht en jouw tomeloze inzet voor gelijke rechten. Je laat zien dat verandering inderdaad niet vanzelf komt, maar dat het kan ontstaan door, ja, nou, toch moedige stemmen, hè, uit die samenleving, ook wanneer zaken ingewikkeld zijn. 

En ik moet je zeggen dat als nationaal coördinator tegen discriminatie en racisme neem ik veel mee uit dit gesprek. Niet alleen de verhalen, maar vooral ook de urgentie en de hoop die jij uitspreekt in een geval. En ik hoop beste mensen, beste luisteraars, trouwe luisteraars, dat dit gesprek eigenlijk ook jullie heeft uitgenodigd om toch verder na te denken, in jullie sectoren te kijken wat voor verschil jullie kunnen maken.

Hartelijk dank voor het luisteren. Ik neem afscheid. Dit was Rabin Baldewsingh, presentatie. Redactie en eindredactie door Janine Bonenberg. En wij nemen afscheid nu van Judith Brekelmans in dit gesprek. En ik hoop jullie weer tegen te komen in onze volgende podcastaflevering: Nederland Inclusief. En hier zeggen ze niet alleen bon dia, maar ook ayo toch?

Wij zeggen hier Ayo. 
 
Ayo. Ayo.

Heel erg bedankt voor het luisteren en als laatste nog even dit. Een inclusieve samenleving is iets van, voor en door ons allemaal. Heb jij een concreet idee dat hier aan bij kan dragen? Stuur dan een direct message, oftewel een DM, via Instagram of LinkedIn naar @bureauncdr En laat ons ook nog even weten via social media of een review wat je van deze aflevering vindt.